Органик бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд тулгарч буй хүндрэл бэрхшээлийг давж туулах гарц нь төр, хувийн хэвшлийн түншлэл, олон улсын төсөл хөтөлбөрийн хамтын ажиллагаа юм. Тус яамнаас Азийн бүтээмжийн байгууллага, Монголын бүтээмжийн төв, НҮБ-ын ХХААБ-ын “Эрх зүйн орчин- бүрэлдэхүүн IV” төсөл, “Адра Монгол” ОУБ-ын “Органик хөдөө аж ахуйн түншлэл” төсөл, Нийслэлийн хүнс хөдөө аж ахуйн газартай хамтран “Алсыг харъя, органикийг сонгоё” уриан дор “Органик хүнс үйлдвэрлэгчдийн IV чуулган”, “Органик бүтээгдэхүүний үнэ цэнийн сүлжээ” сэдэвт гурван өдрийн сургалт- дадлагыг 2019 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 18-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд зохион байгууллаа.
Сургалтаар органик хүнсний маркетингийг хэрхэн үр дүнтэй явуулах, хуурамч бүтээгдэхүүнтэй хэрхэн тэмцэх, баталгаажуулалтын байгууллагын чадавхыг хэрхэн сайжруулах, органик бордоог өрхийн хэрэгцээнд хэрхэн боловсруулах талаар сургалт-дадлага хэлэлцүүлэг зохион байгууллаа.
Органик хүнс үйлдвэрлэх эрх зүйн орчин бүрдсэн боловч дараах хүндрэлүүд байна
1. Малчид, тариаланчид органик арга, зарчмын талаар, мэдлэг мэдээлэл хомс, тэдэнд зөвлөн туслах үйлчилгээ хүрэлцэхгүй байна.
2. Хэрэглэгчийн органик хүнсний талаарх мэдлэг, ойлголт муу
3. Органик гэсэн үгийн маркетингийн үнэ цэнийг ашиглан баталгаажилт хийгээгүй бүтээгдэхүүний шошгод “органик”, “байгалийн гаралтай цэвэр”, “байгалийн гаралтай” гэсэн мэдэгдлийг хийж, хэрэглэгчдийг төөрөгдүүлэн, хуурамч бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх явдал байсаар байна.
4. Баталгаажуулалтын байгууллагын боловсон хүчний чадавхыг сайжруулах, хариуцлагыг дээшлүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байна.
Органик хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх чиглэлээр салбар яамнаас 2020 онд дараах ажлыг авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна:
Баталгаажуулалтын байгууллагуудтай Захиргааны гэрээ байгуулах, хэрэгжилтэд хяналт тавих
Органик хүнсний үйлдвэрлэлд төрөөс үзүүлэх дэмжлэг, урамшууллын талаар санал боловсруулах, хэлэлцүүлэх
Органик хүнс, хүнсний сав баглаа боодлын аюулгүй байдлын талаарх хууль тогтоомжийн биелэлтэд олон нийтийн хяналт тавих
Азид Органик хүнс хөдөө аж ахуйн салбарын манлайллыг төлөвшүүлэх нь” “Organic Agroindustry development leadership course in asia” сэдэвт олон улсын бага хурал зохион байгуулах
Хэрэглэгч мобайл аппликейшн ашиглан органик хүнсний баталгаажуулалтыг шалгах, мэдээлэл авах бололцоог бүрдүүлэх, амьтан, ургамлын гаралтай хүнсний түүхий эд бүтээгдэхүүний ул мөрийг мөшгих, гарал үүслийг тогтоох цахим бүртгэлийг органик хүнсний бүртгэл, мэдээллийн сантай холбох
Органик хүнс болон хүнсний сав баглаа боодлын чиглэлээр сургалт, олон нийтэд хандсан сурталчилгаа, арга хэмжээг зохион байгуулах
Байгаль цаг уурын өөрчлөлтөөс шалгаалан зөвхөн монголд биш дэлхий нийтэд гагаас авах ургацын хэмжээ багасч гадаргын болон гүний ус хомсдон хөрсний үржил шим муудан цөлжилт явагдаж байна. Хотжилт нэмэгдэн, хүн амын тоо өсч аливаа улсын хүнсний баталгаат байдлыг хангах нь хүнсний нөөцийн хязгаарлагдмал нөхцөлд улам хүнд болж байна.
Дэлхийн улс орнуудын Засгийн газрын 2030 он хүртэлх хөгжлийн төлөвлөлтөд тогтвортой органик үйлдвэрлэл маш чухал байр суурь эзэлж байгаа бөгөөд Европын орнууд хөдөө аж ахуйн бодлогоо органик үйлдвэрлэлийн зарчимтай нийцүүлэн үндсээр нь шинэчлэхээр ажиллаж байна. Мөн органик хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл нь тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулж байгааг судалгаа харуулсаар байна.
Fibl-ийн судалгаагаар өнөөдөр дэлхийн 93 улсад органик хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг зохицуулсан хууль эрх зүйн орчин бүрдсэн бөгөөд дэлхийн 179 улсын 2.9 сая фермер, үйлдвэрлэгчид нийт 70 сая га талбайд органик үйлдвэрлэл эрхэлж, 97 их наяд америк долларын бүтээгдэхүүнийг дэлхийн зах зээлд нийлүүлж байна. Хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газрынхаа 10 болон түүнээс дээш хувьд органик үйлдвэрлэл эрхэлж буй улс, орны тоо 14-д хүрсэн байна.
Дээрх гадаад болон дотоод нөхцөл байдал, хөгжлийн чиг хандлагад нийцүүлэн УИХ, Засгийн газраас Органик хүнсний тухай хуулийг 2016 орны 4 дүгээр сард баталсан. Мөн Монгол улсын засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “Органик хүнсний үйлдвэрлэлийн эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, энэ салбарыг хөгжүүлэх санхүү, хөрөнгө оруулалт, татварын бодлогыг хэрэгжүүлнэ” гэсэн томоохон зорилтыг тавьсан нь органик хөгжлийн концепцийг Монгол улсад хэрэгжүүлж эхлэхэд чухал түлхэц болж байна. Органик салбарын хөгжлийг хангах чиглэлээр тус яамнаас 2016-2019 онд хийсэн гол хийсэн ажлыг тоймловол
1. Органик хүнсний тухай хуулийг дагалдан гарах бүх журам, аргачлал, жагсаалт батлагдсан. Органик хүнс хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг явуулах эрх зүйн орчин бүрдсэн.
2. ХХААХҮЯ органик болохыг илэрхийлсэн 6 тэмдэг, тэмдэглэгээг өөрийн оюуны өмчөөр бүртгүүлж, гэрчлэх тэмдгийн 40-0019373 дугаарт бүртгүүлсэн. Ингэснээр зах зээлд худалдаалагдаж буй баталгаажуулалтад хамрагдаж бүртгэгдсэн органик хүнсийг хэрэглэгчид хялбар таних боломжтой.
3. Органик хүнсний бүртгэл мэдээллийн www.organic.gov.mn санг ашиглалтад орууллаа. Өнөөдрийн байдлаар монгол улсад 12 хамтын баталгаажуулалтын байгууллага органик хүнсний баталгаажуулалтыг хийж байна. Баталгаажсан, бүртгэлтэй 21 төрлийн органик хүнс, 32 төрлийн шилжилтийн үеийн хүнс хэрэглэгчдийн гарт очоод байна. Хэрэглэгчид энэхүү бүртгэл, мэдээллийн сангаас аливаа химийн бодис, пестицид хэрэглээгүй, баталгаажсан, бүртгэлтэй органик болон шилжилтийн үеийн хүнсний талаар мэдээлэл авч, үйлдвэрлэгчтэй холбогдох боломжтой.
4. МХЕГ, ШӨХТГ, НХХААГ-тай хамтран зах зээл дээр байгаа органик, байгалийн цэвэр, байгалийн гаралтай цэвэр гэсэн мэдэгдэл, шошго бүхий дотоодын болон импортын хүнсний бүтээгдэхүүнд улсын хэмжээнд тандалт судалгаа хийсэн. Үүнд 360 зах, худалдааны төв, дэлгүүр мухлагт худалдаалж байсан 9300 нэр төрлийн бүтээгдэхүүн хамрагдсан. Эдгээр бүтээгдэхүүний 38,9% нь Органик хүнсний тухай хууль, тогтоомжийг зөрчсөн хаяг шошготой байсныг илрүүлсэн болно. Мөн хүнсний тухай хуулийн 14.1.1 дэх хэсэгт заасны дагуу хуурамч хаяг шошготой бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж зах зээлд нийлүүлж хэрэглэгчдийн эрх ашгийг ноцтой зөрчиж байгаа үйлдвэрлэгч, борлуулагчдын үйл ажиллагаанд олон нийтийн хяналт тавих ажлыг энэ 10 дугаар сард зохион байгуулсан. Нийт хяналтад хамрагдсан бүтээгдэхүүний 15% нь зөрчилтэй байгааг тогтоож холбогдох байгууллагад алдаа зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авах албан тоот хүргүүлжээ.
5. Органик хүнс, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр хэлэлцүүлэг, мэдлэг олгох сургалтыг 70 орчим удаа, 2500 орчим хэвлэлийн материалыг олон нийтэд түгээв.